UNDERGROUND POETIX
a magazine
registered mark
yıl 12 sayı 58
all rights reserved 2005-2021
SUB PRESS
Hazırlayan Şenol Erdoğan
Tüm Çeviriler Buğra Aksoy
Bu müziği artık var olmayan kulüplerde, bir yüzyıl daha ayakta duracak İtalya’daki Operalarda, Manhattan, Brooklyn, Los Angeles, San Francisco ve Washington D.C.’deki parklarda, bunun yanında Harare, Zimbabve’deki Goree adasında dinledim. Bazıları ise artık milyonerlerin kaldığı Manhattan’daki dairelerde, şimdi kapalı olan Paris’teki bistrolarda, Mandel Hall ve Apollo gibi efsanevi mekanlarda, radyo ve kayıt stüdyolarında ve birçok evdeydi.
Buradaki şiir seçkisi [bir çoğu] Pheeroan akLaff, Dwight Andrews, Kelvyn Bell, Arthur Blythe, Ronnie Burrage, Marilyn Crispell, Anthony Davis, Marty Ehrlich, Henry Grimes, Fred Hopkins, Joseph Jarman, Oliver Lake, Myra Melford, David Murray, James Newton, Jeffrey Schanzer, Bernadette Speach, Cecil Taylor ve Phillip Wilson gibi insanların oluşturduğu doğaçlama gruplarıyla birlikte sahnelendi. Sonuca bakacak olursak, yıllar içinde bu şiirler müzikle çalınmaya ve başkaları tarafından da performe edilmeye başlandı -ya da devam edildi.
Bu sayıdaki minik seçki 2019 kışında ortaya çıkmış yeni bir kedere karşı neşeli bir avuntu olarak ortaya çıkmıştır. Orijinal kitabın el yazmasını 2020 yılında, her şeyi tüketen, kederli ve çıldırtıcı bir deneyim olan COVID-19’dan bir ay önce ortaya çıktı. Bu yüzden insanlar sıradan yaşamlarını yaşayış şekillerini değiştirdikleri sırada ortaya çıktı. Derslerim yemek masama taşındı; son sınıflar okulu sadece kâğıt üzerinde bitirdi. Daha yaşlı bir insan olarak, bu virüs sonrasında hayatta kalmayan insanların haberlerini almaya başladım. Canlı müzik artık New York’luların sağlık işçilerine akşam yedide camlarından Brian Stokes Mitchell’ın “The Impossible Dream” parçasını çalmasından ibaretti. Müzik yıldızları evlerinde laptoplara çalıyordu. Bu kitap üzerinde çalışanlar ben kulüplerde ya da çatı katlarında defter ya da peçetelere yazarken henüz doğmamıştı. Ve sonra George Floyd cinayeti: Amerikan Baharı başladı ve gündüzleri çalışan insanlar geceleri neşeyle ve ısrarla protestolara devam ettiler. Canlı müzik artık sokaktaki maskeli protestocuların “Lean on Me” söylemesiydi. Wisconsin’de duyduğum şarkılar ise öğrencilerin 50 yıl önceki görüntülerden bildiği şarkılardı.
Wisconsin-Madison Üniversitesi’nde benim üstkatımda çalışan ama WhitneyMuseum’daki Cecil Taylor kutlamasında tanıştığımız şair Steve Timm yazıyı benim imkânım yokken benim için tekrar yazdı. Lawrence Kumpf, Adrian Rew ve Blank Forms’daki diğer tanımadığım insanlar işimi dikkat, zarafet ve sıcakkanlılıkla devam ettirdi. Oldukça yetenekli Tobi Haslett ile tanıştığım için ve şiirlerim üzerine düşüneceği için çok şanslıyım. Sevgili dostum Jessica Hagedorn ile iki yakadaki maceralarımızı hatırlarken ve neler giydiğimizi düşünürken oldukça güldük. Gülümsemeler bir merhem gibiydi. Bu eser üzerinde yazmasına dair minnettarlığım sıradanlığın ötesinde. Faith Childs’ın tavsiyeleri ve arkadaşlığı bunu sürdürmemi sağlıyor. McArthur Binion ve asistanı Elizabeth Smarz, McArthur’un çalışmalarına göz atmam konusunda eli açık ve sabırlıydı. Şiirlerim engelli bilgisayarlarından kurtulan kalemlerden ve ellerden geliyor. Ve araştırma asistanım Alesia Alexandria’ya teşekkürlerimi sunarım, yaptığı arşiv katalogları bu şiirlere ulaşmama olanak tanıdı.
Bir gün küçük bir ses sana şunu söyleyecek:
Bırak dikişi
Kitabı, süpürgeyi.
Şimdi tatil zamanı.
Hayat bir Kabare, eski dostum,
Kabare’ye gel.
İstediğiniz kadar canlı müziğe ulaşabileceğinizi umarak.
Thulani Davis
25 Haziran, 2020
Madison, Wisconsin
ROSCOE MITCHELL’IN 5 BESTESİ ÜZERİNE
new york/hızlı şehirde hep farklı çalarlar
bu mekânın neresi temiz?
tek elin sesi diye bir şey yoktur
ya da tek bir üflemelinin & konser salonunun saflığı
konuştuğunu duyarsınız aslında
zor zamanlar & bükük mermiler gibi
müziğinde hızlı şehir var
dinle hızlı inlemelerini
kemanlar giriyor/duyuyorum seni hızlı şehir
çok eskisinin/çok ilerinin
bıçak mahmuzlu trafiğin
five flights blues’un müziği
soyulan kahverengiler & kenarı paslı tehlikeler
duyuyorum seni hızlı şehir
saflığın içinden geçiyorsun
çoktan kaybolup gitmiş gangster tonlarıyla
beni eroin ve sıçramalardan geçir
soygun & hırsızlıktan
neşesi ve tatlı bütünlüğünden
parlaklığını hatırlamaktan
tek bir sesin tokadı kırılması & tutuşu
tamamı/son bulunan kayıp/içindeki boşluğu
nonaah/uzundan bilmek/söylediğini söylüyorum
duyuyorum seni hızlı şehir
çoktan gitmiş biplap tekme yuvarlanma
tekrar tekme ve yuvarlanmalar
mutsuzluğun dökülen saçları
tiftik gibi düşüyor müzisyenlerin omuzlarına
biri portakal yiyor & çekirdekleri atıyor oradan aşağıya
biri eğiliyor koca oğlan göğsü üstüne düşüyor
ayakları havalanıyor ve yürüyor
kimileri diyor ki gerçek korkuları var
striptizci funk’ı çalıyor boşluklarda
tatlı yoğunluk/duyuyorum seni/hızlı şehir
kör atlıların sağır ısrarına oynuyorsun
Dumas’nın bulutları üzerinde tepiniyor
alttan gelen/gökyüzünden/tepiniyor
müzik/üstünde tükürük & ter
gidenlerin kanları
8 Şubat, 1976, Studio Rivbea, New York. Roscoe Mitchell, Julius Hemphill, Phillip Wilson, Joseph Bowie, Richard Muhal Abrams, Leroy Jenkins, George Lewis.
A
1. Tahquemenon
2. Tecumseh
3. Olobo
4. Eckter five
B
5. Nonaah
X-75 VOL. I, HENRY THREADGILL
B KISMI (AIR SONG/FE FI FO FUM)
bir uzanma/bir uçuş
ilk ağlama/ilk methiye
nasıl da severdik uçmayı
söylerdik Süleyman’ın şarkısını
nasıl da bilirdik
bu koronun tatlılığı
insanın kendi havasını yaratmaktı
bir uzanma/bir uçuş
bir yükseliş/ruh bilir
burada, kaplanın saatinde
güneş tutulmaları sürmeden önce
bu dönemde/koroda flütler mi var
ve ses sonsuza dek uçuşta
güneşin aydınlattığı yüzlerin tekil dili
kör bilgelerin metresleri
müzik yerimizi bulmamızı sağlıyor
bas notalardan bir omurgayla/bel kemiğiyle
dip/eski güney orada
ya da California’daki salonlarda
& o zaman tabii “caz yaşamı” mekanları
aşağı doğu tarafta gülümsüyoruz mesai sonrası
adımlar & tepinmeler & adımlar & salınmalar
mandıra barlar hip masallarla hopluyor
tüm yaşayan efsaneler toplanıyor
kayıt tarihleri/tarihi konserler/sıkı hikayeler üstünde
ilginç müzik & ani kaybolmalar
“sert hayat” /” mola yok” kaydedilmemiş
ritim tutan ayaklar/sallanan kalçalar
Shepp görünüşünü canlandırıyor/o da kendisi
Prez/Bird tarzını canlandırıyor/zor geçmişte yaşıyoruz
her adreste bir zamanlar birileri yaşıyordu
Morgan ya da Dolphy/Jones ya da Joans
ya da sadece dört şahane merdiven yukarıda/
Phebe’s’den/Brownie’s/ A B C D caddeleri
Slugs’ın bilindiği
Polonyalı yumurta dükkanları & nemli talaş
tarihi eline alıyor plak dükkanlarının
“kaçak kayıt Hendrix/daha önce kimse dinlemedi” demesi gibi
güneşin aydınlattığı yüzlerin tekil dili
kör bilgelerin metresleri
müzik yerimizi bulmamızı sağlıyor
geri gelen şairler
& zor yoldan gitmiş olanlar
sıkı eğitimli üflemeliler/tutkulu gitaristler
& caz şarkıcıları, sonsuza dek
parlak tefler gibi
çalınan güçlerin tüm bu benzeşmeyen aşıkları
iyi tutulan sırlar/uzun süren kutlama şarkıları
müziğin ta kendisi
biliyoruz biz biz olmalıyız
ve daha fazlasını yaşamalıyız
Ocak 1979, Brooklyn, NY.
THE ROGUE & JAR: 27/4/77
“Demir Adam” gitmiş gözlerle ve tanıklık eden bir bedenle oturdu
& gök kadar yüksek düşük soğuk bir blues’dan muzdaripti
turunculu kadın aşkla ve gece mavisiyle yanarak
geldi
Davut altın bir üflemeli/bakır bir kıyafetle geldi
& Joann’ın Yeşil Saten Elbisesi
Fred iş halletmeye geldi/Bobo Kara Şovalyeler
kılığında geldi
Davul & Trompet Birlikleri
&Hamiet Bluiett Lovejoy, Illinois 62059’dan geldi
Hakikat iki kere geldi/tam ortada yakalandım
yakalandığım zaman tehlikeli & lezzetliyim, yola çıkmadan önce
bir tane daha, gibi
beni açıkladı/sonra gömdü beni açıkladıktan sonra
şakaklarıma buz koydu & buhar püskürttü
sertti/Kahire’de kızkaçıranla oynamak gibi
Cottage Grove’da kaçan kovalanırı oynamak gibi
sertti, ıslak çimlerde sevişmek gibi
hatırlamanın soğukluğunu getiren bir sıcaklık
dip düşünce & zemin metroya battı
David’in ziline düştüm/melodinin kişisel olduğu yere
davul derisine burlesk bir ter dökmeye başladım
savunmasını duydum: hayaletleri memnun et/fırlat çiçekleri
şiir erkek olmanın ne anlama geldiğini sordu
sert bir blues’du/hakikat iki kere geldi
&bir limon gibi sıktı beni/yüzdü derimi
&geriye tadını çıkaracak bir sızlama bıraktı
böyle müzikten sonra ancak sadece sessiz bir parlama kalır
gözlerin parlaklığının yine gözleri açılır
27 Nisan 1977, The Rogue & Jar, Washington DC. David Murray, Hamiet Bluiett, Charles “Bobo” Shaw, Fred Hopkins. Şair: Ntozake Shange
C.T.’NİN VARYASYONU
bazı baharlarda Mississippi öyle yükselirdi ki
şarkıların ve kaçışın sesini bastırırdı
arkadan gelen caz sesi
demiryolu rayları çevresindeki tahtadan gecekondular
göçebe gökyüzüne
güvercinleri özgür bırakan vizyoner kadınlar
doğal afetin sessiz balladı tarafından boğulmuştu
bazı baharların şarkıları ise daha bile tatlıydı
ani çatlamalar gökyüzüne yarar/bir saniyeliğine
aydınlatır bizi bir gülüş gibi
biz yuvarlanırken doldurulup dikilmiş tarihlerde
açtık kollarımızı ağladık yağmura
çünkü yumuşak kalmamızı sağlıyordu
bazı baharlarda Mississippi öyle yükselirdi ki
şarkıların ve kaçışın sesini bastırırdı
kilisedeki kız kardeşlerim dua ederdi ve çitilerdi
kumaşları lekeleyen kahverengi pislikleri
ağaçlara teşekkür eder esinti
ve pencereye yansıyan yeşillik için
arkadan gelen caz sesi
demiryolu rayları çevresindeki tahtadan gecekondular
göçebe gökyüzüne
güvercinleri özgür bırakan vizyoner kadınlar
bazı baharların şarkıları ise daha bile tatlıydı
1978, 15. Cadde, New York
BAD BRAINS, BİR GRUP
insanları ölesiye korkuttuklarını düşünüyor olmalılar
DC’nin güneyinden tanıdığım tek insan
erkek arkadaşını bıçaklayan bir dehaydı
çünkü mutfakta arkasından gizlice yaklaşmıştı
nota sağırıydı ve Fransızca kulağı yoktu
bir kere yakmıştı partnerini sessizce
bir hata yaptığı için
ama yine de beklerdi bir köşe başında geceleri
takım elbiseli ve çantalı bir adam
onunla gündüzleri görülmeyi sevmediği için
bana bir Bentley almak istedi
çünkü siyah olmak istemiyordu
Onu mutfağa sokmasını istedim
o kadar da sağır olmadığını kanıtlamasını
pisliğin uçuşunu duymadı
ama benden akıllıydı
erken mezun oldu ve kasabayı terk etti
arkadaşım çocuk deha
bana Billie Holiday gibi bakardı
güneydoğu DC’den gelen deha
bana bir canki olduğunu söyledi
yanlış arkadaşları vardı
Billie Holiday için de durum böyleydi, derdi hep
rock lounge’daki çocuklar
Anacostia’yı duymamışlardı
ya da şarkıcının neden bazı dişleri eksik umurlarında değildi
aklıma Queens’deki çocukları getirdi
Garland Jefrreys’e “bir daha” diye bağırmalarını
STORYVILLE, NEW YORK CITY 28/7/77
hayal et şimdi & tanı eski muhalifleri
bu odada/hayaletler gibi
Thebai’yi hayal et & bu şeyi/bu müziği
düşün altın madencileri terk ediyor garip bir diyarı
gidiyorlar kendi diyarlarına
yollamak için altını başka bir diyara
düşün hayaletleri/öfkeli ozanları
kendi zamanının folklöründe resmi çizilenleri
Paris’e giden piyanistleri düşün
birinci dünya savaşı’nda gidip & geri gelenleri
Louisiana kerhanelerinde çalmak için
düşün yazı yazmayı bilmeyen bir gitaristi
ruhunu şeytana satarken X diye imza atan
otobüs durağında, 50 dolar karşılığında
düşün atalarını&bu odada
kendi anları için düşünmeyi bırakmış
& tebessüm ederek şimdi ruhlarınıza bakan
bu odada
“buraya geri gel, pis zenci”
merak ediyorum neden reggae çalıyorlardı
rock’n’roll pankları bu kadar coştururken
hazır ellerindeyken
dans ederken birbirilerini yerden yere vururken
panklar sahneye atladı
ve arkadaşlarının arasına daldı
zincirleri baldırlarına çarpıyordu
kalabalık ölümü düşündü
iki dakikalık aralıklarla
heavy metal ikilileri ve cezbedici cinayeti
on iki yaşında rockçıların grubu
onlar da yapabilmek isterdi bunu
başkasının gençliğinin
artıklarının üstüne çıkmayı
1982, CBGB, New York.
ERKEK TERZİSİ/DAKAR
dikiş dükkanı pek bir hoş
sahibi gözlük takıp
Fransız pantolonları giyiyor
zevkli Afrikalı adamlar
Patato, Totico & guaguanco için
sana ‘48 yılında Harlem’de
bir barda Chano Pazo’yu
kimin vurduğunu söyleyen
taksi şoförü gibi
gençler makineleri çalıştırıyor
çömlekçilerin merkezi bulması gibi
çember çiziyor, sümüklü böcekler
kumaşı tekrar merkeze çekiyor
yapraklar ve elmaslar
bir caminin yerlerindeki mozaikler
dualar ya da mantralar gibi
dikişler birbirine çok yakın
çizgiler oldukça düz
bir o kadar da kıvrımlı
sahibi pazarlığa başlıyor
müşteri şaşırmış gibi yapıyor
ikisi de birbirini deniyor
ikisi de işini halledecek
cübbeler sallanıyor çamaşır ipindeki esintide
iğneler titriyor
pedallar uğuldarken
salsa sallanıyor
ve makineler dalgalanıyor
-16 Aralık, 1978, Dakar
KALDIRIMDAKİ KATLANIR SANDALYE
ön bahçemdeki ağacın altında
bir canki güneşleniyor
o ağacın hayatı için çabalaması gerekti
bu Brooklyn caddesinde
daha gençken
hastalık uzuvlarına ulaştı
ağaca destek vermek zorunda kaldım
ayakta durabilsin diye
ilaçlarla yıkadım
daha şimdi sümbülün
etrafını toprakla destekliyorum
aç bir hayvan kazıyor dibini
her akşam
yatağından çıkarıp
yarı ezilmiş şekilde bırakıyor
katlanır bir sandalyesi ve radyosu var
eski zaman cazından çalıyor
şişmiş ellerini güneş ısıtıyor
gölgede serinletiyor yaralı yüzünü
bu zararı bir yangında görmüş gibi
ama bu sadece bir florid hastalığı
derisini yakan
kanı öldüren ateş
adam güneşleniyor
dikkatle
bahar sıcaklığını içine çekiyor
henüz genç ağacın
küçük gölgesinde
sandalyesi köşeye bakıyor
güneş gözlüklerinin arkasında
dalgın gözüken gözleri
müzikle birlikte
malı getirecek adamı gözlüyor
1992, Brooklyn, NY.
Thulani Davis (d. 1949)
Thulani Davis şiir, tiyatro, gazetecilik, tarih ve film alanlarında çalışan disiplinler arası bir sanatçı ve akademisyendir. Afrikalı Amerikalı hayatı, kültürü ve tarihine kendi şiirsel ekonomisini, tutkulu müzisyenliği ve adalet için soruşturmacı kaygısını katar. Barnard College’de okuduğu sırada, Virginia yerlisi olan Davis ilk spoken word performansı için Last Poets üyeleri Gylan Kain ve Felipe Luciano’dan ders almıştır, böylece başlayan macerası ile yazdıkları Cecil Taylor, Joseph Jarman, Juju, Arthur Blythe, Miya Masaoka, David Murray, Henry Threadgill, Bernadette Speach ve diğerlerinin performanslarına dahil olmuştur. 70’lerde San Francisco’da yaşarken Third World Communications’da Ntozake Shange ile San Francisco Sun-Report için çalışmış, Soledad Kardeşler ve Angela Davis davalarıyla ilgili haberler yapmıştır. New York’a dönmesiyle Village Voice için on yıldan uzun süre çalışmış ve radikal politik düşünceler yaymaya devam etmiştir. Gazetecilik deneyiminin izleri tarihsel kurgu ve diğer yazılarında görülmekte. Yazdıkları on yıllarca süren esaret ve silinme ile tarihleri kaybolmuş insanların hayatına ışık tutmaktadır. Anthony Davis ile çalışarak X, The Life and Times of Malcolm X ve Amistad gibi operaların librettilerini yazmıştır. 1993 yılında Aretha Franklin’s Queen of Soul: The Atlantic Recordings albümüne yazdığı notlarla Grammy ödülü kazandı. My Confederate Kinfolk, 1959 ve Maker of Saints gibi kitapların yazarıdır. İlk dönem yazdığı şiir kitapları All the Renegade Ghosts Rise ve Playing the Changes’dır. Bir Budist rahibi olan Davis eşi Joseph Jarman ile Brooklyn Buddhist Association’ı kurmuştur ve şuan University of Wisconsin’de Afro-Amerikan çalışmaları alanında yardımcı profesördür.